Festivals Nederland: de stand van zaken

Nederland en festivals zijn bijna synoniemen geworden. Met bijna elke week ergens in het land een nieuw festival, zijn we echt een festivalland. Maar hoeveel festivals zijn er nu jaarlijks in Nederland? En hoe komt het dat ons kleine landje zo’n hotspot voor festivals is geworden?

Per jaar telt Nederland gemiddeld zo’n 1.100 tot 1.200 festivals (van meer dan 3.000 bezoekers per event), van kleinschalige elektronische muziekfestivals tot grote events met bekende internationale artiesten. Amsterdam voert de lijst aan als dé festivalstad: Onze hoofdstad telt jaarlijks namelijk 200 tot 400 muziekfestivals verspreid over locaties zoals de NDSM-werf, Tuinen van West, Sloterpark, Thuishaven, Gashouder, en nog vele andere. Rotterdam, met ongeveer tussen de 40-80 festivals per jaar, en Utrecht, met jaarlijks meer dan 50 festivals, volgen op plek 2 en 3 met hun eigen unieke festivalculturen en stijlen.

Het succes van de Nederlandse festivalmarkt is vooral te danken aan een paar cruciale elementen: het aanbod van grote, bekende artiesten, uitstekende locaties en organisatoren die weten wat bezoekers willen. Denk aan namen als Awakenings, Lowlands en Mysteryland — stuk voor stuk pioniers die al jaren bestaan en ieder jaar weer tienduizenden bezoekers trekken.

Hier alvast een paar van de meest opvallende cijfers:

• 1100+ Nederlandse festivals in 2023
• Bijna 26 miljoen bezoeken in 2023
• Gemiddeld 23.000 bezoeken per festival
• 10% daling totale bezoekersaantallen
• Ticketomzet tot €506 miljoen
• 32 nieuwe festivals

Festivals in 2023: meer evenementen, maar minder bezoekers?

In 2023 nam het aantal muziekfestivals met minimaal 3.000 bezoekers toe met 3%, wat aangeeft dat het aanbod zich gestaag herstelt. Toch daalden de totale bezoekersaantallen met 10%. Deze afname kwam vooral doordat veel gratis festivals te maken kregen met een forse daling in bezoek – ruim 20% minder dan voorheen. Een van de oorzaken is dat enkele grote, gratis toegankelijke festivals in 2023 niet doorgingen of zelfs definitief zijn verdwenen. Steeds meer organisatoren gooien de handdoek in de ring, vanwege oplopende kosten, een tekort aan vrijwilligers, en striktere regels rondom veiligheid en duurzaamheid.

Aan de kant van de betaalde festivals was er een stijging: 6% meer festivaltickets werden verkocht in 2023, wat de ticketomzet boven het half miljard euro tilde, tot € 506 miljoen. Ondanks de omzetstijging staan de marges onder druk, vooral door de gestegen kosten van personeel en materialen. Daarnaast blijft de trend zich voortzetten waarin festivals verschuiven van de Randstad naar andere regio’s. Noord-Brabant doet bijvoorbeeld niet meer onder voor Noord- en Zuid-Holland in het aantal festivals. Wat opvalt is dat Noord-Holland een bezoekdaling van 14% ziet ten opzichte van de afgelopen vijf jaar.

Positieve verwachtingen voor 2024, ondanks zorgen

In de sector ziet bijna 60% van de betrokken partijen 2024 met vertrouwen tegemoet. Dit blijkt uit de jaarlijkse industry-scan van Respons, waarin organisatoren en accommodaties aangeven optimistisch te zijn over het komende jaar. Toch zijn er ook zorgen over stijgende kosten, het tekort aan vrijwilligers, en de impact van nieuwe overheidsmaatregelen. Tijdens een sessie op Eurosonic Noorderslag (ESNS) gaf een groot deel van het aanwezige publiek aan te verwachten dat het aantal concerten in 2024 zal toenemen, terwijl het aantal festivals mogelijk afneemt.

Festivals in beweging: verschuivingen in aanbod en bezoekers

In 2023 telde Nederland opnieuw een indrukwekkend aantal festivals, al daalde het totale aantal iets naar ongeveer 1.150, nog steeds hoger dan het pre-coronapeil van 2019. In totaal waren er bijna 26 miljoen festivalbezoeken, wat lager is dan voorheen, met een aanzienlijke terugloop bij de gratis toegankelijke evenementen. Het aantal nieuwe festivals bleef historisch laag, met slechts 32 nieuwe toevoegingen in 2023. Vooral buitenfestivals hadden het lastig, zowel de entreeheffende als de gratis toegankelijke varianten.

De provincie Noord-Brabant schuift steeds verder op als festivallocatie en staat nu op de tweede plaats qua aantal festivals in Nederland, vlak achter Noord-Holland en voor Zuid-Holland. In bezoekaantallen zit Noord-Brabant Zuid-Holland inmiddels op de hielen, met een groei die doorzet sinds 2019. In de top tien van gemeenten met de meeste festivals staan drie Brabantse gemeenten, met Breda op de elfde plaats.

Groeiende financiële steun en sponsorbijdragen

Ook op financieel vlak boekten festivals vooruitgang. In 2023 namen zowel de ticketomzet als bijdragen van sponsoren en publieke fondsen toe. Sponsors en private fondsen investeerden meer, en vanuit publieke middelen ging er €76 miljoen naar festivals, een stijging van €13 miljoen vergeleken met 2019. Vooral de rijksoverheid en provincies gaven extra financiële steun. De gemeentelijke bijdragen, hoewel nog steeds het grootste aandeel, stegen slechts licht met 4%, wat achterblijft bij de inflatie.

Concerten blijven populair ondanks uitdagingen

De populariteit van concerten blijft onverminderd groot, en 2023 lijkt opnieuw een goed jaar te worden voor de sector. Met het recordaantal van 319 concerten en een totaal van 4,3 miljoen bezoeken in 2023, verbreken concerten opnieuw records. Vooral het aantal stadionconcerten nam flink toe, waarbij ook de grote zalen zoals Ziggo Dome en AFAS Live hun bezoekersaantallen op hoog niveau wisten te houden.

Hoewel de cijfers voor festivals en concerten indrukwekkend zijn, staan organisatoren voor verschillende uitdagingen in 2023. Vooral de kosten van personeel, vrijwilligers, materialen, en de impact van nieuwe wet- en regelgeving zorgen voor spanningen in de sector.

Met de focus op duurzaamheid en de groeiende interesse in niche-ervaringen en kleinschalige festivals lijkt het erop dat de Nederlandse festival- en concertmarkt steeds meer maatwerk biedt aan de diverse smaken van bezoekers. De branche blijft uitdagend, maar de sector kijkt met vertrouwen vooruit naar nieuwe evenementen en mogelijkheden om de festival- en concertcultuur verder uit te bouwen.

De toekomst van Nederlandse festivals: nieuwe trends en verwachtingen

Wat kunnen we verwachten van festivals in de komende jaren? Een opvallende trend is de toename van duurzaamheid en kleinschalige events. Festivals zijn bezig met het verminderen van hun ecologische voetafdruk, door bijvoorbeeld afval te verminderen en duurzame opties te promoten. Daarnaast worden kleinschalige festivals met een focus op intimiteit en niche-ervaringen populairder. Bezoekers zoeken steeds meer naar unieke ervaringen, zoals wellness-festivals of duurzame festivals midden in de natuur.

Ook technologie speelt een steeds grotere rol. We zien meer festivals met cashless betalingen, online ticketing met QR-codes, en zelfs VR-ervaringen om de beleving te verrijken. De verwachting is dat dit de komende jaren alleen maar meer wordt, zeker als festivals hierdoor hun organisatie en veiligheid kunnen verbeteren.

Dus, blijft Nederland een festivalland? Absoluut! Met een groeiend aantal bezoekers, nieuwe genres en trends die zich aanpassen aan wat jongeren willen, lijkt de toekomst van Nederlandse festivals nog steeds veelbelovend. Ondanks de uitdagingen, blijft Nederland voor de festivalganger een van de meest diverse en dynamische landen om los te gaan – nu, en in de toekomst!

Wil je op de hoogte blijven van álle Nederlandse events? Check dan onze volledige festival agenda hier. Of maak gebruik van onze interactieve kaart hieronder!